Gmina Płoniawy-Bramura położona jest na Wysoczyźnie Ciechanowskiej, która charakteryzuje się obecnością strefy czołowomorenowej zlodowacenia środkowopolskiego. Obszar gminy jest zróżnicowany pod względem geomorfologicznym. Część północna i środkowa różni się od części południowej.
Północną, środkową i wschodnią część gminy zajmuje płaska powierzchnia sandru Orzyca. Powierzchnia sandru obniża się w kierunku przepływu rzeki Orzyc. Płaszczyzna sandru położona jest na wysokości bezwzględnej rzędu 110 m n.p.m., a deniwelacje kształtują się na poziomie kilku metrów. Na obszarze pomiędzy Płoniawami i Chodkowem Wielkim występują szerokim pasem gliny zwałowe. Powierzchnia jest płaska z licznymi zagłębieniami bezodpływowymi. Wysoczyzna gliniasta, prawie płaska jest wyniesiona ok. 7 - 10 m ponad średni poziom piaszczystego sandru Orzyca. Niewielkie powierzchnie gliniaste występują także w okolicy Jaciążka i krawędzi doliny rzeki Orzyc.
W południowo-wschodniej części gminy wytworzył się w układzie równoleżnikowym wał tzw. Gór Krzyżewskich. Jest to utwór czołowy lodowca otulony płaszczem glin zwałowych. Wysokość bezwzględna gór wynosi ok. 170 m n.p.m., rejon otuliny gliniastej położony jest na rzędnej ok. 120 m n.p.m. W tej części gminy krajobraz urozmaica dolina rzeki Orzyc, rozcinająca teren w kierunku południkowym. Rzeka Orzyc na terenie gminy jest nieuregulowana, płynie meandrując. Szerokość dna doliny jest największa w okolicy Jaciążka i osiąga 250 m. Dolina rzeki jest podmokła i zatorfiona. Dno doliny rzeki Orzyc znajduje się na rzędnej ok. 100 m n.p.m na wysokości miejscowości Zawady-Huta i na 95 m n.p.m. w miejscowości Młodzianowo. Rzeka tworzy dwa tarasy: nisko leżący, wąski taras zalewowy i wyższy, erozyjny gliniasty lub piaszczysty, słabo widoczny w terenie. Prawym dopływem Orzyca jest rzeka Węgierka, której dno znajduje się na wysokości 100,2 m w miejscowości Szczuki i przy ujściu do Orzyca na wysokości 95 m n.p.m.
UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z BUDOWY GEOLOGICZNEJ
Gmina Płoniawy Bramura położona jest w granicach jednostki zwanej Wyniesieniem Mazursko-Suwalskim. Obszar gminy znajduje się w zasięgu zlodowacenia środkowopolskiego.
Najstarszymi utworami na powierzchni terenu są osady zastoiskowe, odsłaniające się w rejonie Kobylina. Są to iły i mułki warwowe. Miąższość osadów zastoiskowych wynosi ok. 5 m.
Glina zwałowa występuje szerokim pasem w północnej części gminy pomiędzy miejscowościami Płoniawy-Bramura i Chodkowem Wielkim po północno-zachodnią granicę gminy. Fragmenty gliny występują również w krawędzi doliny Orzyca i Węgierki oraz w rejonie Jaciążka.
Piaski, żwiry i głazy lodowcowe występują w północnej części gminy, w rejonie miejscowości Chodkowo-Kuchny, Bobino Wielkie, Płoniawy-Bramura, Szlasy, Węgrzynowo i w Górach Krzyżewskich w południowo-wschodniej części gminy.
Piaski wodnolodowcowe zajmują największe przestrzenie. Występują w okolicach miejscowości Grzybki, Robino, Suche, Zawady, Podoś Nowy, Płoniawy, Zblicha, Jaciążek, Dłutkowo, Kobylin, Młodzianowo i Obłudzin. Jest to sandr Orzyca. W sąsiedztwie znajduje się sandr Kurpiowski, który jest starszy i wyżej położony. Na powierzchni sandru Orzyca wykształciły się nieliczne wydmy. Na sandrze występują powierzchnie piasków eolicznych. Wydmy i piaski eoliczne układają się wzdłuż Orzyca.
Mułki występują w dolinie Orzyca na odcinku od Jaciążka do południowej granicy gminy. Torfy występują na niektórych odcinkach doliny rzeki Orzyc, natomiast namuły w zagłębieniach terenowych bezodpływowych.
