Krajobraz przyrodniczy

Krajobraz przyrodniczy

Środowisko wodne

Środowiska wodne i terenów podmokłych dominują w dolinie Orzyca oraz jego dopływów. Tereny te są mało przekształcone, a występujące zespoły roślinne posiadają naturalny charakter. Szczególnie duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych i zespołów zwierząt cechuje dolina Orzyca, a w następnej kolejności dolina Węgierki. Pozostałe dopływy Orzyca to niewielkie cieki wodne, w dolinach których wykształciły się różnej wielkości łęgi przystrumykowe. Spośród kilku niewielkich cieków wodnych wyróżniają się dwa:

1. Bezimienny ciek uchodzący do Orzyca w pobliżu miejscowości Retka Nowa. W dolinie cieku, koło miejscowości Jaciążek, znajdują się dwa kompleksy stawów rybnych o dość dużej, jak na tak niewielkie obszary wodne, wartości przyrodniczej. Ciek ten sięga daleko na północ w głąb gminy i stanowi cenny korytarz ekologiczny. Końcowy odcinek proponuje się objąć ochroną w postaci zespołu przyrodniczo-krajobrazowego.

2. Bezimienny ciek wodny uchodzący do Orzyca w pobliżu miejscowości Obłudzin. W jego dolinie występują dość bogate zbiorowiska roślinne. W odległości 400 m od ujścia znajduje się sztucznie spiętrzony zbiornik wodny pełniący ważną funkcję w odniesieniu do otaczających, suchych zbiorowisk borowych. Na całej długości doliny proponuje się utworzyć zespół przyrodniczo-krajobrazowy.

Na obszarze gminy zlokalizowanych jest kilkanaście bezodpływowych oczek śródpolnych i niewielkich zbiorników przy zabudowaniach. Większość z nich nie przedstawia istotnych walorów przyrodniczych, głównie ze względu na dość duże przekształcenia wiążące się w jednym przypadku z nielegalnym składowiskiem odpadów i nieczystości. Dwa niewielkie zbiorniki w pobliżu miejscowości Suche i Jaciążek wytypowane są do ochrony w formie użytków ekologicznych.

Przykładem zbiorników wodnych o charakterze antropogenicznym, posiadających pewne wartości przyrodnicze, są zbiorniki poeksploatacyjne. Zbiorniki takie znajdują się w południowej części gminy, w pobliżu miejscowości Kobylin. Zasiedlone są przez kilka gatunków ptaków wodno-błotnych, a bliskość kompleksu leśnego „Płoniawy” sprawia, że pełnią funkcję wodopoju. Dla gatunków przelotnych pewne znaczenie posiada osadnik zlokalizowany przy miejscowości Kalinowiec.

Krajobraz rolniczy

Ten typ krajobrazu zajmuje ponad połowę powierzchni gminy i dominuje w północnej i południowo-zachodniej części gminy. Wielkoobszarowe monokultury upraw wiążą się z ubogim składem gatunkowym i obniżają poziom bioróżnorodności. Dodatkowo wzrost intensyfikacji zabiegów agrotechnicznych może sprawić zanikanie gatunków zwierząt znacznie liczniej występujących na obszarach sąsiadujących. Taki charakter posiadają tereny pomiędzy miejscowościami Szczuki i Bogdalec. Znacznie lepiej krajobraz rolniczy kształtuje się w części północnej. Zróżnicowanie tego typu krajobrazu podnoszą niewielkie zadrzewienia oraz pojedyncze drzewa kwalifikujące się w niektórych przypadkach na pomniki przyrody. Wraz z zadrzewieniami śródpolnymi również śródpolne płaty łąk pełnią ważną funkcję w tworzeniu biotopów dla naturalnych wrogów szkodników upraw. Największe zróżnicowanie krajobrazu rolniczego znajduje się w centralnej części gminy. Pola uprawne przylegają bezpośrednio do terenów leśnych oraz do dolin rzek. Przestrzenna zmienność środowiska znacznie wydłuża pas ekotonów (stref przejścia pomiędzy różniącymi się od siebie ekosystemami) i co za tym idzie zwiększa różnorodność biologiczną. Niekorzystnym zjawiskiem w skali całej gminy jest wycinanie drzew, osuszanie i zamiana użytków zielonych na grunty orne.

Krajobraz leśny

Najbardziej bogata w zbiorowiska leśne jest środkowa i wschodnia część gminy. Znajdują się tam dwa duże kompleksy leśne łączące się ze sobą poprzez systemem niewielkich lasów i zadrzewień. Największy jest kompleks leśny rozciągający się po obu stronach drogi 1000-lecia Krasnosielc-Maków Maz. Tworzące go suche i ubogie bory sosnowe porastają zwydmienia znajdujące się na prawym brzegu doliny Orzyca. Z monokulturą sosnową silnie kontrastują dwa zbiorowiska łęgów przystrumykowych zlokalizowanych w dolinach niewielkich cieków wodnych. Znacznie bogatszy jest kompleks leśny „Płoniawy” ciągnący się od doliny rzeki Węgierki przy miejscowości Węgrzynowo do koloni Płoniawy-Bramura. Ze względu na występowanie rzadkich gatunków zwierząt oraz dużej różnorodności siedlisk, jest to obszar o randze regionalnej. Ponadto na większości obszarów gminy znajdują się niewielkie płaty zadrzewień i zbiorowisk leśnych, podnoszące poziom bioróżnorodności w krajobrazie rolniczym. Przy północnej granicy gminy znajdują się fragmenty dużych kompleksów leśnych, które w znacznie większej części zlokalizowane są na obszarach gmin sąsiadujących.